نوروز در قزاقستان؛ از بازار گرم جارچی‌ها

سه شنبه 29 اسفند 1396

نویسنده: Alireza Ayatollahi ( Tehran.Iran ( علی رضا آیت اللهی ( ایران.تهران ) |

۱۳۹۶/۱۲/۲۹ :: ۱۲:۲۳

آیین‌های بهاری درحوزه تمدنی «نوروز»-6

نوروز در قزاقستان؛ از بازار گرم جارچی‌ها و «نوروز کاژه» تا رقابت‌های دو نفره

به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس در بیشکک، در گذشته قزاق‌ها نوروز را «روز بزرگ مردم» عنوان می‌کردند و اعتقاد داشتند که چنانچه مراسم تجلیل از این روز با شکوه بیشتری برگزار شود، سال جدید پرفیض و برکت خواهد بود.

هرچند قزاق‌ها نوروز را قرن‌ها پیش تجلیل می‌کردند ولی در دوران سلطه شوروی برپایی آن ممنوع اعلام شد و طی بیش از نیم قرن ممنوعیت، به تدریج از لوح خاطر بخشی از مردم و به‌خصوص نسل جوان این کشور زدوده شد.

تنها در زمان مدیریت رهبر وقت شوروی «میخایل گورباچف» بود که در ردیف سایر اقوام قزاق‌ها نیز فرصت پرداختن به بازشناسی هویت فرهنگی خود را پیدا کردند.

با کسب استقلال قزاقستان، نوروز دارای جایگاه برجسته در این کشور شد بطوری که امروزه از مهمترین اعیاد رسمی شناخته شده در این کشور است.

با توجه به اهمیت جشن نوروز برای مردم این کشور چنانچه در روزهای نوروز در خانواده هر قزاقی فرزند به دنیا می‌آمد، اگر پسر بود «نئوریز بیک» و یا چنانچه دختر بود «نئوریز» یا «نئوریزگل» نام‌گذاری می‌کردند.

حتی در فرهنگ قزاق‌ها ضمن ستایش حسن زن از عبارت «برف نوروزی» استفاده می‌کنند.

در گذشته قزاق‌ها روز نوروز را به عنوان «روز بزرگ مردم» عنوان می‌کردند و معتقد بودند که هرچه باشکوه‌تر تجلیل شود، سال جدید به همان میزان پربرکت‌تر خواهد شد.

بنابراین مردم این کشور به تهیه سفره نوروزی و پوشیدن لباس‌های جدید و قیمتی توجه زیادی داشتند.

بر اساس صحبت‌های قزاق‌های مسن، گذشتگان آنان باور داشتند که اگر قبل از ورود نوروز اقدام به پاک و باصفا کردن منازل شود و افراد توانمند از نظر مالی به تنگ‌دستان کمک کنند، افراد متخاصم یکدیگر را ببخشند و غیره، نظر لطف الهی نیز در آن سال بیش از گذشته شامل حال مردم خواهد شد.

قزاق‌ها با نیت فیض و برکت و بارندگی‌های سال جدید شب قبل از آمدن نوروز ظرف‌های خود را پر از شیر، ماست، گندم و آب چشمه می‌کردند.

رفتن به قبرستان‌ها و قرائت قرآن بر سر مزار اموات از جمله دیگر سنت‌های نوروزی قزاق‌ها بوده که هنوز هم ادامه دارد.

در گذشته معمولا صبح روزی که نوروز فرا می‌رسید 3 نفر که آنان را «جارچی» می‌نامند، لباس رنگارنگ بر تن کرده و به کوچه‌‌ها رفته و مردم را به بزمگاه دعوت می‌کردند.

این 3 نفر با پوشش قهرمان‌های اسطوره‌ای قزاق‌ها با نام‌های «الدر کاسه»، «ژرینشا» و «قراشاش» حاضر می‌شدند و مردم را برای حضور در بزم‌گاه دعوت می‌کردند.

جشن نوروز در هر منطقه‌ای با دعای محترم‌ترین افراد آغاز می‌شود که عمده آن‌ها شخصیت‌های روحانی هستند.

در کنار مسابقات اسب‌دوانی و زور‌آزمایی جوانان بر روی اسب، همچنین برنامه‌های اجرا می‌شد که دارای ماهیت فرهنگی بود که در این راستا به مسابقات «بیت‌برک»، «چیستان»، «حماسه‌خوانی» و غیره می‌توان اشاره کرد.

قزاق‌ها به مناسبت نوروز نوشیدنی اختصاصی‌ دارند که حتی نام آن «نوروز کاژه» (نوشیدنی نوروزی) بوده و از هفت نوع دانه‌ آماده می‌شود و امروز نیز آماده کردن آن برای نوروز مرسوم است.

به این ترتیب جشن نوروز تمام روز ادامه یافته و آن روز با مسابقه 2 نفر «آقین» (خوانندگان آثار منظوم شفاهی مردم) به پایان می‌رسد.

همان طور که اشاره شد در دوران شوروی (سال 1926) نوروز به عنوان جشن بیگانه از سوی حزب کمونیست ممنوع اعلام شد و بعد از 62 سال یعنی در سال 1988 دیگر‌بار به آغوش این سرزمین برگشت.

پس از کسب استقلال قزاقستان، رئیس جمهور این کشور در 15 مارس سال 1991 ضمن صدور یک فرمان، نوروز را جشن ملی قزاقستان اعلام کرد.

از آن تاریخ به بعد نوروز همه‌ساله در سطح ملی و با ‌شکوه خاصی بزرگ داشته می‌شود.

در کنار حفظ مهمترین سنت‌های نوروزی، امروز عناصر جدیدی نیز بر آن افزوده شده که در این رابطه به برنامه‌های نظیر درخت‌کاری، پاک‌سازی میدان‌ها و خیابان‌های شهر و مناطق اطراف، مسابقات ورزشی و سایر برنامه‌های فرهنگی می‌توان اشاره کرد.

امروز نوروز در قزاقستان تنها جشن مردم بومی نبوده بلکه نمایندگان همه اقوام و ادیان مقیم این کشور نیز آن‌ را بزرگ می‌دارند.

انتهای پیام/ح

نظرات()

فراموش شدن رسومات نوروز در گذر زندگی ماشینی

سه شنبه 29 اسفند 1396

نویسنده: Alireza Ayatollahi ( Tehran.Iran ( علی رضا آیت اللهی ( ایران.تهران ) |

ارسال به

http://fna.ir/a4ji1b

۱۳۹۶/۱۲/۲۹ :: ۱۰:۱۰

فارس گزارش می‌دهد

فراموش شدن رسومات نوروز در گذر زندگی ماشینی

به گزارش خبرگزاری فارس از شهرکرد، نوروز از دیرباز از آغاز فصل بهار در ایران زمین با برگزاری جشن‌های آئینی گرامی داشته می‌شود و اقوام ایرانی در سراسر کشور با انجام رسوماتی نوروز را جشن می‌گیرند.

ایرانیان در شهرها و روستاها با انجام رسوماتی از جمله خانه‌تکانی، خرید آجیل، گل، شیرینی و لباس نو به استقبال بهار می‌روند.

نوروز در چهارمحال و بختیاری از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است و اقوام ترک، لُر و فارس در این استان با آئین‌های زیبایی قبل و بعد از آغاز فصل بهار این ایام را در کنار خانواده و دوستان جشن می‌گرفتند.

امروزه شاهد هستیم که چشم و هم‌چشمی رسومات زیبای اقوام چهارمحال و بختیاری را به حاشیه برده است و عید این روزها دیگر زیبایی‌ها و شادی‌های گذشته را به‌همراه ندارد.

در قدیم‌الایام دو هفته قبل از عید نوروز چند ظرف حبوبات و غلات از جمله گندم، ماش، عدس و... را سبز می‌کنند و این سبزه‌ها در سفره هفت‌سین، خانه نوعروسان و بر روی قبور درگذشتگان استفاده می‌شود.

اهالی یکی از روستاهای چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در شهرکرد، اظهار کرد: زمانی که کودک بودم، شب قبل از عید که در استان و در بین مردم به شب علفا معروف بود، همراه سایر دختران روستا به‌طرف آب‌های روان می‌رفتیم و سبزه‌هایی که در کنار جوب‌های آب روییده بود را می‌کندیم و به خانه می‌آوردیم تا به‌عنوان سبزی در سفره هفت‌سین استفاده کنیم.

یکی دیگر از رسوماتی که در بین مردم چهارمحال و بختیاری در شب علفا و قبل از سال تحویل وجود داشت و هم‌چنان برخی از مردم استان این آئین را برگزار می‌کنند، آئین چراغ‌بران است.

آئین چراغ‌بران در چهارمحال و بختیاری

اهالی نقاط مختلف استان چراغی را تهیه و به بقاع متبرکه می‌بردند و چراغ به‌دست خادم آن بقعه یا سیدی روشن می‌شد و مردم معتقد بودند اگر چراغ تا قبل از سال تحویل خاموش شود، برای اهالی آن خانه سال خوبی در انتظار نیست.

گفتنی است؛ چراغ تا زمان پایان سوخت در خانه‌ها روشن می‌ماند.

خانه‌تکانی در گذشته بدین صورت بود که قالی‌های دستباف بانوان از ایوان آویزان و باچوب گرد و خاک آن تکانده می‌شد و مردم در برخی روستاها با درست کردن کاهگل و گرفتن ترک‌های دیوار، تعویض طاقچه‌پوش‌ها و شستن پرده‌ها به خانه خود تازگی می‌دادند.

یکی از اهالی شهرکرد در گفت‌وگو با خبرنگار فارس با اشاره به رسومات گذشته چهارمحال و بختیاری در نوروز، اظهار کرد: شب قبل از تحویل سال در روستاهای اطراف استان دیگ بزرگی از پلو و خورش پخته برای دختران ازدواج‌کرده، تازه عروسان و خواهران ازدواج‌کرده مرد خانه فرستاده می‌شد.

وی ادامه داد: مقداری از این غذا تا روز اول و دوم عید در خانه نگهداری می‌شد و اقوام و نزدیکانی که برای تبریک عید به خانه می‌آمدند، کمی از این غذا توسط اهالی خانه گرم می‌شد و با‌عنوان تازه کردن نمک از مهمانان نوروزی پذیرایی می‌کردند.

این بانوی هم‌استانی خاطرنشان کرد: قبل از آغاز سال نو بانوان هنرمند استان اقدام به پخت کاکولی و آماده کردن گندم برشته برای پذیرایی از مهمانان نوروزی می‌کردند.

قائدی افزود: یکی از رسومات زیبای برخی از مناطق چهارمحال و بختیاری به‌نام طوطو یا تُخ تُخی بود که کودکان در شب قبل از نوروز با عبور از پشت‌بام‌ها پارچه‌ای را با خود به‌همراه می‌بردند و با نخ آن‌ را از پنجره یا دریچه‌هایی که در سقف خانه همسایه‌ها و اقوام وجود داشت، می‌انداختند و اهالی خانه بدون اینکه متوجه شوند پارچه متعلق به چه کسی است، در پارچه تخم‌مرغ، پول، کشمش و یا گردو قرار می‌دادند و آن را گره می‌زدند و با کشیدن نخ، اطلاع می‌دادند که پارچه را بالا بکشند.

وی در پایان گفت: رسومات بسیاری زیبایی در گذشته وجود داشت که امروز با توجه به گذشت زمان به فراموشی سپرده شده است و جای آن را به رسومات غلطی داده است و نوروز امروزه به جای اینکه شادی به‌همراه داشته باشد، باعث بروز مشکل برای برخی از خانواده‌ها شده است.

یکی از شیرین‌ترین رسومات در عید نوروز برای همه و به‌ویژه کودکان که هم‌چنان نیز پابرجاست گرفتن عیدی از بزرگ‌ترها است.

بزرگ‌ترهای فامیل قبل از سال نو با تهیه اسکناس نو و قرار دادن آن در قرآن، پس از آغاز سال نو و تحویل سال به کوچک‌ترها عیدی می‌دهند و برخی از افراد پول‌هایی که از لای قرآن به‌عنوان عیدی دریافت می‌کنند را تا سال‌ها به‌عنوان برکت کیف‌پول همراه خود نگه می‌دارند.

رسومات دیگری از جمله چهارشنبه‌سوری، حضور بر مزار درگذشتگان در پنج‌شنبه آخر سال، شنبه گردش، سیزده بدر در بین مردم ایران مرسوم است.

زهره عطایی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در شهرکرد با بیان اینکه آغاز سال نو شروع دوباره‌ای برای طبیعت و افراد است، اظهار کرد: مردم ایران از دیرباز با خانه‌تکانی به استقبال بهار می‌روند و اولین جایی که در خانه‌تکانی به سراغ آن می‌روند مکان‌هایی است که دور از دید و مخفی است.

وی با تأکید بر اینکه خانه‌تکانی یک سنت پسندیده در بین اقوام ایرانی است، عنوان کرد: باید تلاش کنیم در آغاز سال نو افکار منفی و کدورت در بین اعضای خانواده و فامیل را از بین ببریم و در کنار خانه‌تکانی یک خودتکانی نیز داشته باشیم.

مدرس و مشاور خانواده با بیان اینکه گاهی چشم و هم‌چشمی و تهیه مقدمات عیدنوروز باعث ایجاد کدورت در بین اعضای خانواده می‌شود، افزود: گاهی هزینه‌های هنگفت برای تعویض وسایل منزل و خرید عیدنوروز باعث ایجاد کدورت در بین افراد خانواده می‌شود و یا حتی رفتارهای نمایشی در رویارویی با اقوام نیز موجب ایجاد بحث و جدل در بین والدین و فرزندان می‌شود.

عطایی با اشاره به اینکه مقایسه زندگی خود با دیگران باعث ایجاد دغدغه و سلب آرامش از خانواده می‌شود، گفت: شاهد هستیم برخی از افراد جامعه که سطح درآمدی بالایی ندارد به‌واسطه چشم و هم‌چشمی تلاش می‌کنند تا به هر طریقی سطح زندگی خود را به افراد ثروتمند جامعه نزدیک کنند.

وی با تأکید بر اینکه هر فرد به اندازه تعداد سلول‌های مغزی خود می‌تواند کارهای خلاقانه و ابتکاری انجام دهد، بیان کرد: ایجاد تنوع در زندگی یک کار بسیار عالی است و مادر خانواده می‌تواند با هم‌فکری سایر اعضای خانواده با کمترین هزینه و امکانات موجود، با نوآوری در دکوراسیون خانه تغییر ایجاد کند.

مدرس و مشاور خانواده در پایان تأکید کرد: بهترین هدیه در سال جدید لبخند و اخلاق نیکو برای اعضای خانواده، دوستان و فامیل است، بنابراین سعی کنیم با بالا بردن آستانه تحمل خود و سادگی و همدلی زندگی همراه با آرامش را برای خود و سایر اعضای خانواده فراهم کنیم.

++++++++++++++++

گزارش از مریم بیگی

++++++++++++++++

انتهای پیام/
ذ

نظرات()

ز کوی یار می آید نسیم باد نوروزی

دوشنبه 28 اسفند 1396

نویسنده: Alireza Ayatollahi ( Tehran.Iran ( علی رضا آیت اللهی ( ایران.تهران ) |

ارسال به

نظرات()

فلسفه ی بنیانی نوروز

دوشنبه 28 اسفند 1396

نویسنده: Alireza Ayatollahi ( Tehran.Iran ( علی رضا آیت اللهی ( ایران.تهران ) |

ارسال به

مراسم نوروز در روستای تنگی سر

فلسفه ی بنیانی نوروز

نوروز اصالتا" یک عید نیست ؛ یک جشن است .

در یک محل برگزار می شود

همه حقٌ شرکت در آن را دارند و باصطلاح ورود برای همه آزاد است ؛ پس :

نمونه ای است از آزادی ، بارعام ؛ شادی عمومی

و البتٌه خاصٌ یک مردم واحد در سازمان و مدیریتی ( پادشاهی ؟ ) واحد

که در شرکت در این جشن همه با یکدیگر برابرند

و در ارتباط بین خود کاملا" به منزله برادر اند

گردآمدنی است برای :

آشتی ؛ و سرور و نشاط ؛ و آنگاه شاید :

سور : میهمانی ، شیرینی خوران ، آجیل خوران

سال 1352 یا 1353 که دانشکده علوم اجتماعی ، رشته تحصیلی انسانشناسی و بخش مردم شناسی تازه تاسیس شده بودند دکتر محمود روح الامینی این موضوع را نزد دکتر غلامحسین صدیقی مطرح کرد که نوروز ، ایرانی است و جشن است ؛ نه عید و مثل سایر اعیاد ؛ اگر قبول بفرمائید و روز نوروز به دانشکده تشریف بیاورید ؛ جشنی کوچک در این محل داشته باشیم . دکتر صدیقی که واقعا" اهل علم و ایراندوست بود بلافاصله پذیرفت و ... عکس های آن جشن نوروز که فکر می کنم پس از دکتر صدیقی ، دکتر روح الامینی و دکتر خسروی من هم در آن سهمی داشتم همچنان موجود است ؛ بخصوص نزد عکٌاس مردم شناسی دانشگاه تهران : فرهاد ورهرام .

نویسنده این سطور که آخوند زاده است هردوگانه ( هردو وانه ؟! ) را ترجیح می دهد :

ابتدا نوروز باستانی ؛ و پس از آن :

نوروز اسلامی به عنوان عید و ناهار خوران و عیدی گرفتن و مابقی !

در ایران :

و در خارج از ایران

برچسب ها: جشن، نوروز، دکتر محمود روح الامینی، دکتر غلامحسین صدیقی، دکتر خسرو خسروی، علیرضا آیت اللهی، فرهاد ورهرام،

نظرات()

کتایون ریاحی هم مردم شناس است و بسیاری از دیگر فارغ التحصیلان مردم شناسی نیز !

یکشنبه 27 اسفند 1396

نویسنده: Alireza Ayatollahi ( Tehran.Iran ( علی رضا آیت اللهی ( ایران.تهران ) |

ارسال به

کتایون ریاحی هم مردم شناس است و بسیاری از دیگر

فارغ التحصیلان مردم شناسی نیز !

من کتایون ریاحیِ بازیگر را در یکی – دو سریال تلویزیونی دیده بودم . امٌا وی را نمی شناختم تا دیشب که طبق معمول در اواخر شب به تماشای تلویزیون نشستم ؛ و از حرف های آگاهانه ایشان ، هم شگفت زده شدم و هم لذٌت بردم .

امٌا وقتی شنیدم که وی تحصیلکرده ی رشته ی انسان شناسی – مردم شناسی است بازهم بیشتر لذٌت بردم . چرا که من معتقد به مردمشناسانی واقعی در جامعه هستم ؛ که خود از مردم اند ، صاحبمنصب مردمشناسی ! ، نیستند ؛ و عملا" در کار مردم شناسی به نفع جامعه و نهایتا" بشریٌت عمل می کنند ...

اینکه برخی تحصیلات دکتری و فوق دکتری مردم شناسی داشته باشند مهمٌ است ؛ امٌا چه فایده ؟ با ترجمه کردن و باصطلاح بلغورکردن گفته ها و نوشته های مردم شناسان ینگه دنیا ؟! ...

اینکه برخی به پژوهش در علوم انسانی و مردم شناسی بپردازند مهم تر است ؛ امٌا چه فایده ؟ با توصیف آنچه که همه میدانند برای ارتزاق روزانه و احتمالا" اندکی هم خودنمائی و شهرت طلبی ؟! ...

و امٌا مردمشناسی که بنا بر شناخت یک مردم به آسیبهای اجتماعیشان پی ببرد ، آن را به مسؤولین مربوط گوشزد کند ، و بتواند لااقل یک هشدار دهنده ی مؤثر در جامعه باشد جایگاه بسیار والاتری می یابد ...

یاد دکتر محمود روح الامینی به خیر ، قبل از انقلاب در بخش مردم شناسی دانشگاه تهران به این نتیجه رسیده بودیم که در ایران به عنوان مردم شناسی غالبا" به دنبال گزیده ها ، عجایب و مشاهیر می روند ؛ حال آنکه :

همه مردم از مشاهیر نیستند

همه مردم از نخبگان نیستند

و مثلا" نباید در شناخت مسکن مردم یا مسکن سنٌتی فقط به سوی خانه ی لاری ها در یزد یا خانه ی بروجردیها در کاشان رفت . باید بسراغ خانه تیپ یا باصطلاح متداول و متعلق به عموم مردم بود ...

.... و در مردم شناسی نیز مردمشناسان فقط کسانی نیستند که عنوان دکتری مردم شناسی ، استادی مردم شناسی ، و نویسندگی مردم شناسی دارند :

اصل بر شناخت مردم است توسط هرکس که باشد و چه بهتر که فارغ التحصیل مردم شناسی و آگاهانه تر...

آیا کسانی که تذکره مردم شناسان ایران را تدوین می کنند نامی هم از کتایون ریاحی و امثال وی خواهند بر د ؟! ( و این خودش یک مردم شناسی است ؛ و یک مردم شناسیِ مردم شناسی ) .

لذٌت بردم وقتی ایشان بزرگترین مسئله اجتماعی ما را ، به درستی ، و از یک میکروفون تاثیر گذار ، دوروئی معرفی کرد .