شنبه 30 دی 1396
نویسنده: Alireza Ayatollahi ( Tehran.Iran ( علی رضا آیت اللهی ( ایران.تهران ) |
مقدمه ی تاریخ مردم شناسی در ایران - 2 :
آغاز عصر فولکلور و مردمنگاری در ایران ؛ و بزرگان مرتبط با آن از :
عبدالوهاب نشاط اصفهانی ( 175 – 1239 ه – ق ) نویسنده کتاب گنجینه
رضا قلیخان هدایت ( 1179 – 1250 ه – خ ) بخصوص در نژاد نامه و سفارتنامه
محمد تقی سپهر ( 1216 ه – ق – 1297 ه – ق برابر با 1259 ه – خ ) نویسنده ناسخ التواریخ
.
ادیب الممالک فراهانی ( 1239 – 1296 ه – خ ) نویسنده و شاعر
ایرج میرزا ( 1253 – 1304 ه – خ )
عارف قزوینی ( 1259 – 1312 ه – خ )
سید اشرف الدین حسینی گیلانی ( 287 ق – 1313 خ ) مدیر نشریه نسیم شمال
فرخی یزدی ( 1268 – 1318 ه – خ )
عبدالله مستوفی ( 1257 – 1320 ه – خ )
پروین اعتصامی ( 1285 – 1320 ه – خ )
محمد قزوینی ( 1256 – 1328 ه – خ )
احمد کسروی ( 1269 – 1324 ه – خ )
غلام رضا رشید یاسمی ( 1275 – 1330 ه – خ )
محمد تقی بهار ( 1265 – 1330 ه – خ )
صادق هدایت ( 1281 – 1330 ه – خ )
علی اکبر دهخدا ( 1257 – 1334 ه – خ )ا
عباس اقبال آشتیانی ( 1275 – 1334 )
فضل الله مهتدی صبحی ( 1276 – 341 1ه – خ )
مسعود کیهان ( 1372 – 1345 ه – خ )
سعید نفیسی ( 1274 – 1345 ه – خ )
دکتر صادق رضا زاده شفق ( 1274 – 1350 ه – خ )
امیر قلی امینی ( 1276 – 1357 ه – خ )
محمد پروین گنابادی ( 1282 – 1357 ه – خ )
دکتر نادر افشار نادری ( 1305 – 1358 ه
– خ )
عباس شوقی متوفی 1367
غلامحسین صدیقی ( 1284 – 1371 ه – خ )
رضا گنجه ای ( 1286 – 1374 ه – خ ) استاد دانشگاه و وزیر صنایع که مدیر نشریه بابا
شمل بود .
غلامحسین بهمنیار ( 1306 – 1378 ه – خ )
حسین کوهی کرمانی ( 1338 - )1376
محمد علی جمالزاده ( 1270 – 1376 )
یحیی ذکاء 1392 – 1379 ه – خ )
بهمن بهمن بیگی ( 1298 – 1381 ه – خ )
دکتر صادق کیا ( 1299 – 1380 ه – خ )
دکتر علیمحمد کاردان ( 1306 – 1386 ه – خ )
دکتر محمود روح الامینی ( 1307 – 1389 ه – خ )
احسان نراقی ( 1305 – 391 ه – خ )
منوچهر ستوده ( 1392 – 1395 ه – خ )
احمد اقتداری ( 1304 –
تقی بهرامی ( 1277 -
جمعه 29 دی 1396
نویسنده: Alireza Ayatollahi ( Tehran.Iran ( علی رضا آیت اللهی ( ایران.تهران ) |
مقدمه ی تاریخ مردم شناسی در ایران :
اجتماعیات در ادبیات فارسی - ایرانی
دکتر محمود روح الامینی . دکتر غلامحسین صدیقی
برخی مردم شناسی را توصیف دقیق و همه جانبه ی زندگی از لحاظی متفاوت یک مردم
از سایر مردمان نقل کرده اند که چنین کوششی اگر تمام مردم شناسی نباشد لا اقل مردم
نگاری است .
دکتر محمود روح الامینی در مردم شناسی گرایشی چشمگیر به تاریخ و ادبیات داشت و
شاید در پی اینکه مردم شناسی ایرانی را از تاریخ ادبیات ایران بیرون بکشد . از
اینجا بود که بارها و بارها از صاحبان چنین آثاری یاد می کرد ؛ مثل :
محمدبن جریر طبری
ابن فقیه همدانی
نویسنده ی حدود العالم والمشق الی المغرب
قابوس وشمگیر
ابن سینا
ابوریحان بیرونی ؛ در تحقیق مال الهند ، و...
عمر خیام نیشابوری . نوروز نامه و...
ناصر خسرو قبادیانی . بخصوص در سفرنامه
سعدی شیرازی
خواجه نصیر الدین طوسی
زکریای قزوینی
محمد عوفی
امیر خسرو دهلوی
عبید زاکانی
حافظشیرازی
شیخ بهائی
محمد تقی مجلسی
و بخصوص آقا جمال خوانساری ؛ نویسنده
کتاب کلثوم ننه .
تا دوره قاجاریان - مشروطیت و....
و...
دکتر غلامحسین صدیقی در آستانه بازنشستگی و اوایل باز نشستگی خود بیش از همه
شاید با دکتر روح الامینی و دکتر خسرو خسروی و.... همنشینی می کرد ...
نویسنده حاضر که در آن ایٌام اکثرا" در گروه جدید التاسیس انسان شناسی
دانشکده علوم اجتماعی و تعاون دانشگاه تهران مستقر بود این فرصت را غنیمت می دید
که از گفتگوهای این سه استاد در مردم شناسی بهره مند شود و غالبا" لذٌت ببرد
...
مباحث ، بخصوص بین صدیقی و روح الامینی به سرعت به اینجا رسید که برای شناخت
مردم ایران ، و بنابر این مردم شناسی ایران ، میبایست از بررسی معتقدات ، آداب و
عادات و آداب و رسوم و سنن ایرانیان که در نوشه ها و شعر های چند و چندین قرن
متجلٌی شده است استفاده کرد و از اینجا بود که درس « اجتماعیات در ادبیات فارسی »
را با تدریس دکتر صدیقی پایه نهادند .
شنبه 23 دی 1396
نویسنده: Alireza Ayatollahi ( Tehran.Iran ( علی رضا آیت اللهی ( ایران.تهران ) |
« من علٌمنی حرفی »
«من لم یشکر المخلوق لم یشکر الخالق»
یکصد و بیست و ششمین زادروز
محمد علی جمالزاده فولکلوریست بزرگ ایرانی
وقتی از استادم در مردم شناسی ، دکتر محمود روح الامینی ،
در باره « دلیل » هر موضوعی می پرسیدم می گفت : در مردم شناسی ایران حرف از دلیل و
علم و منطق نزن ! ؛ حتی از اعتقاد هم نباید گفت . در جامعه ما اکثر امور براساس
دلیل و منطق و اعتقاد نیستند . وی که بیشتر فونکسیونالیست بود می گفت : منشاء اکثر
کارهای ما « بهانه » است ؛ و براساس احساس و هوای نفس . از جمله وقتی نمیتوانیم با
رقیب خود رقابت کنیم وی را مثلا" کافر حربی میشماریم که حتی نباید با وی حرف
زد و استدلال کرد :
تهمت زنی به دیگران یکی از آداب و رسوم ما است !
امروز 23 دی زادروز محمد علی جمالزاده است که با بنای
داستانهایش بر زمینه فرهنگ مردم ایرانی نه تنها درخدمت مردم شناسی ایران ؛ بلکه
اصولا" در خدمت فرهنگ ، مردم ، ایران و ایرانی قرار گرفته است ؛ و من هم چه
در ادبیات و داستان نویسی و چه در جمع آوری فولکلور و مردم شناسی و مطالعات فرهنگی
، تا حدٌ و حدودی مدیون وی :
« من علٌمنی حرفی »
سال آخر دبیرستان بودم ؛ به پدرم که قریب الاجتهاد بود گفتم
می خواهم در داستان نویسی از جمالزاده پیروی کنم . می گویند آنچنان که باید و شاید
متدین نیست . گفت : آیا برایت ثابت شده است ؟ و به فرض هم که ثابت شده باشد مگر
همین دیروز تو در باره خدمت ادیسون به بشریت انشاء ننوشته بودی و باصطلاح داد سخن
نداده بودی ؟ مگر میخواهی در باره دین و اسلام بنویسی که از جمالزاده تقلید نکنی ؟
میخواهی در داستان نویسی از او تقلید کنی
. مگر داستانی بر علیه دین و مذهب نوشته است ؟ ... بحث بر ادبیات فارسی است و وی
هم هنرمندی تمام عیار در این رشته ، و کارهایش به نوعی یک عبادت . ...گفته اند :
« عبادت به جز خدمت خلق نیست »
البته سعدی هم در این سُرایش به رسم ادبیات غلو کرده است ؛
امٌا نخستین شرط خدا شناسی و دردین توحیدی بودن همین خدمت خلق است ؛ به فکر خلق
بودن و مصائب آنها و بیرون بردنشان از این مصائب است ؛ که باز خود سعدی گفته است :
« بنی آدم اعضای یکدیگر اند »
اینهمه مؤمن نما و حتی مقدس نما که به هر « بهانه » ای خیانت می کنند ، می دزدند ،
خون یکدیگر را می ریزند ، و... خدا پرست تر اند یا ادیسون و امثال ادیسون که به جای باصطلاح
جانماز آب کشیدن به خدمت خلق می پردازند ؟ بی جهت نیست که حضرت علی ( ع )
میفرمایند « من علٌمنی حرفی » و ین جوازی است که ما میتوانیم حتی از یک استاد ،
غافل از خدا ، بی دین ، و مشرک هم بیاموزیم .... مگر مباحثی در حوزه خداپرستی و
دینداری .