نخستین مدرس مردم شناسی در علوم اجتماعی ؟ (1)

سه شنبه 21 آذر 1396

نویسنده: Alireza Ayatollahi ( Tehran.Iran ( علی رضا آیت اللهی ( ایران.تهران ) |

تاریخ مردم شناسی در ایران (16)

نخستین مدرس مردم شناسی در علوم اجتماعی ؟ (1)

برخی از نخستین فارغ التحصیلان ( فوق لیسانس ) رشته علوم اجتماعی دانشگاه تهران مدعی بوده اند که اصولا" درسی تحت عنوان مردم شناسی ، یا انسان شناسی تا نخستین سالهای دهه 1350 تدریس نمی شده است .

در دهه 1340 سازمان ملل متحد به منظور کمک به توسعه ، در کشورهای عقب مانده و در حال توسعه ، استادانی را به عنوان کارشناسِ مددکار به آن کشورها اعزام می داشت که موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران ، که بخصوص از سال تاسیس خود ، 1337 ، در باغ نگارستان ، محل سابق دانشسرای عالی ، در جوار سازمان برنامه ، مستقر شده بود حتی الامکان از دانش و تجربیات آنان ، به ویژه مطالعات لازم در برنامه ریزی توسعه ، بهره می گرفت . پی یر بسنیه ، مردم شناس فرانسوی (1) از آنجمله بود .

پی یر بسنیه به عنوان کارشناس سازمان یونسکو در سال 1339 در ایران و بیشتر در مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی مستقر بوده است . آنچنان که گفته اند سخنرانی های وی تحت عنوان روش تحقیق در علوم اجتماعی که به زبان فرانسه ایراد و توسط دکترعلیمحمد کاردان ، رئیس وقت آموزش مؤسسه ، به فارسی ترجمه می شده است در زمستان همان سال به ترجمه ، تدوین و تکمیل دکتر علیمحمد کاردان جمع آوری و در سال 1340 توسط همان مؤسسه تحت عنوان « روش مردم شناسی » ( ابتدا به زبان فارسی و بعد به زبان فرانسه نیز ) چاپ و منتشر شده است . حال آنکه بنا به تاریخ شفاهی ، مترجم و همکاروی ، دکترکاردان ، حاضر به تدریس روش مردم شناسی پس از وی نگردیده است ؟.

دکتر ناصر تکمیل همایون ، از فعالان آنزمان علوم اجتماعی در مقاله « جایگاه فرهنگی استاد فرزانه دکتر غلامحسین صدیقی » که به مناسبت صدمین سال تولد آن استاد بزرگ تکثیر شده است آورده است :

« دکتر صدیقی که خود در سال 1316 طرح و دستورکار تشکیل موزه مردم شناسی تهران را تهیه کرده بود ، تدریس این درس را در دانشکده ادبیات توسط استادان جوان معمول نمود و در مقام سرپرست کمیتهء انسان شناسی شورای مرکز تحقیقات علمی مناطق خشک ( از تیر ماه 1338 ش ) کوشش های بیشتری را تقبل کرد به عنوان عضو انجمن آثار علمی ، از پژوهشهای باستانشناسی و تاریخی و انسانی و جغرافیای تاریخی و انسانی ، تشویق و ترغیب به عمل آورد . » .

استادان جوان ؟

در آن زمان قاعدتا" پس از دکتر صدیقی که ریاست عالی مؤسسه را برعهده داشته است ، دکتر احسان الله نراقی ، رئیس ( مدیر ) مؤسسه ، دکتر علیمحمد کاردان رئیس آموزش مؤسسه ، دکتر محمد علی جمشید بهنام ، دکتر نادر افشار نادری ، دکتر ظفردخت اردلان ، و.... قرار داشته اند .

دکتر احسان الله نراقی به گفته ی خود وی در سال 1350 ، هیچگاه و در هیچ کجا مردم شناسی تدریس نکرده است . بنظر ما تدریس مردم شناسی توسط دکتر جمشید بهنام نیز بعید می نماید .

(1) پی یر بسنیه در اواخر عمر مسؤول تدریس دروس مردم شناسی در دانشگاه نیس ، در جنوب شرقی فرانسه بود و دکتر جمشید هومن ، استاد کنونی مردم شناسی در دانشگاه مازندران ، از دانش آموختگان مکتب وی به شمار می رود .

برچسب ها: تاریخ مردم شناسی ایران، دکتر غلامحسین صدیقی، دکتر علیمحمد کاردان، پی یر بسینیه، موزه مردم شناسی، دکتر نادر افشار نادری، دکتر ظفردخت اردلان،

نظرات()

تاریخ مردم شناسی در ایران (15)

یکشنبه 19 آذر 1396

نویسنده: Alireza Ayatollahi ( Tehran.Iran ( علی رضا آیت اللهی ( ایران.تهران ) |

ارسال به

تاریخ مردم شناسی در ایران (15)

نخستین گردآوریها ، یادداشتها و مقالات چاپ شده مرتبط ( منابع ) با مردم شناسی در ایران

برخلاف اکثر کشورهای پیشرفته ی جهان که نوشته های مردمشناختی و حتی فولکلوریک نویسندگان معتبر در نشریٌات مرتبط و معتبر به چاپ رسیده منتشر می شده اند در ایران شاهنشاهی دهه 1340 در کنار نوشته های نویسندگانی مشهور و مرتبط ، صدها و شاید هزاران نوشته از هرکسی که خود را قادر به تعریف رسم و عادت و قصٌه و شهری می دیده است ، و غالبا" بدون نام نویسنده ، در هر روزنامه و بخصوص مجلٌه ( هفته نامه ) ای به چاپ می رسیده و منتشر می شده است .

مهمترین آثار غیر کتابی در این دوره :

1331 : استاد محمد پروین گنابادی (1) – احسان الله یار شاطر – ابراهیم شکورزاده – جمشید سروشیان – غلامحسین یوسفی – ریچارد فرای – ادوارد سابلیه

1332 : محمد امین طوسی - یحیی ماهیار نوٌابی – ناصر پاکدامن

1333 – نصرالله فلسفی – عبدالعلی دستغیب – منوچهر مرتضوی

1334 : محمد رضا مقتدر – محمود تفضلی

1335: عبدالله ایٌوبیان – زاون هاکوپیان – حمزه سردادور – فرانک لوید رایت – آرتور کریستن سن

1336 : محمد جعفر محجوب – حبیب یغمائی – علی نصیریان – مودکار پلیس

1337 : عیسی بهنام – سیمین دانشور - علی اکبر افسر یغمائی – محمد علی ناصح – محمد مقدم – محسن مقدم – حسن شیروانی

1338 : ( و این همان سالی است که دوره آموزشی فوق لیسانس علوم اجتماعی آغاز به کار کرده است )

ابراهیم باستانی پاریزی – محمد تقی مقتدری – مهدی محقق – هانری ماسه

1339 : سن سونین

و در این سال که برخی آن را اوج فقر ملٌی و ناتوانی دولت در یاریدادنهای فرهنگی می دانند کتابهای زیر نیز منتشر شده اند :

عبدالله ایوبیان چریکه مم وزین . 1339

احمد امداد . شیراز در گذشته و حال . 1339

(1) از اساتید نگارنده در امر فولکلور

برچسب ها: تاریخ مردم شناسی ایران، محمد پروین گنابادی، احسان الله یار شاطر، محمد امین طوسی، یحیی ماهار نوٌابی، مصرالله فلسفی، عبدالله ایٌوبیان،

نظرات()

تاریخ مردم شناسی در ایران (14)

یکشنبه 19 آذر 1396

نویسنده: Alireza Ayatollahi ( Tehran.Iran ( علی رضا آیت اللهی ( ایران.تهران ) |

ارسال به

تاریخ مردم شناسی در ایران (14)

نخستین گردآوریها ، یادداشتها و مقالات چاپ شده مرتبط ( منابع ) با مردم شناسی در ایران

چنانچه مشاهده می شود نخستین گردآوری ها ، یادداشتها و مقالات باصطلاح فولکلوریک و مرتبط با مردم شناسی در ایران غالبا" به همٌت استادان ادبیات ، نویسندگان ، شاعران و مورٌخین بوده اند .

در دهه 1330 آثاری از دیگر نویسندگان نیز منتشر شد ، چون :

1323 : یزدانبخش قهرمان – جهانگیر قائم مقامی – محمد قزوینی

Image result for ‫کریم کشاورز‬‎ Image result for ‫منوچهر ستوده‬‎

1324 : غلامحسین صدیقی – منوچهر ستوده – کریم کشاورز – کیوان پور مکری – محمد حسین ضیائی بیگدلی – ن . س . رافی –

Image result for ‫محمد معین‬‎

1325 : محمد معین – محمد دبیرسیاقی – علی جواهر کلام

1325 : تاسیس اداره کلٌ فرهنگ عامه که قبل از همه موزه مردم شناسی را در بر گرفت .

Image result for ‫فضل الله صبحی مهتدی‬‎ Image result for ‫ایرج افشار‬‎

1326 : ایرج افشار – فضل الله صبحی مهتدی – فریدون توللی

1327 : احمد بهمنیار

1329 : لطف الله مبشری

Image result for ‫جلال آل احمد‬‎

1330 : جلال آل احمد – مجتبی مینوی – عبدالعلی کارنگ – حسین بصیری – اقبال یغمائی

برچسب ها: مردم شناسی ایران، انسان شناسی ایران، ایرج افشار، محمد معین، منوچهر ستوده، کریم کشاورز، غلامحسین صدیقی،

نظرات()

تاریخ مردم شناسی در ایران (13)

شنبه 18 آذر 1396

نویسنده: Alireza Ayatollahi ( Tehran.Iran ( علی رضا آیت اللهی ( ایران.تهران ) |

ارسال به

تاریخ مردم شناسی در ایران (13)

نخستین مساعی ، و نخستین مقالات و یادداشتهای چاپ شده مرتبط ( منابع ) با مردم شناسی در ایران

از آنجا که اساس مردم شناسی بر « توصیف » است و تقریبا" هر نو سواد و کم سوادی خود را قادر به توصیف ، و چه بسا کسب منافع و از جمله شهرت یافتن در این راه ، می بیند ؛ و از سوی دیگر جاذبه اکثر موضوعات مردم شناسی برای عموم ناشران را در انتشار مطالب مردم شناسی اقناع می کند ؛ شاید ده ها هزار نوشته در این حوزه ، حتی از اواخر قرن سیزدهم ، تا کنون در ایران به چاپ رسیده باشد و منتشر شده باشد .

محقق ارجمند و گرامی آقای علی بلوکباشی مهم ترین و معتبر ترین یادداشتها و مقالات را گرد آوری کرده اند که جای سپاس و تقدیر دارد ؛ از آنجمله :

یادداشت ها و مقالات دهه های 1310 و 1320از نویسندگانی چون :

چند یادداشت و مقاله در دهه ی 1310 که نیافتیم

1312 - علی اکبر دهخدا ( « نیم غاز بابا » در مجلٌه مهر . مرداد 1312 ) – سیٌد عبدالرزاق حسنی

Image result for ‫محمد تقی بهار‬‎ Image result for ‫ذبیح الله صفا‬‎ Image result for ‫سعید نفیسی‬‎