شنبه 11 آذر 1396
نویسنده: Alireza Ayatollahi ( Tehran.Iran ( علی رضا آیت اللهی ( ایران.تهران ) |
تاریخ مردم شناسی در ایران (10)
نخستین تعریف مردم شناسی در ایران ؟
گرچه امروز دسترسی به تمام آنچه که قبل از 1335 درباره مردم شناسی در ایران
نوشته شده است به آسانی میسر نیست ؛ لا اقل نوشته منتشر در 1319 در باره « پیدایش
علم مردم شناسی » قاعدتا" میتواند حاوی چند و چون و نهایتا" تعریف و
ساختار چنین علمی بوده باشد . با این وجود نخستین نوشته ی در دسترس که از مفهوم
مردم شناسی به فارسی بحث کرده است نوشته ای است از دکتر صادق رضا زاده شفق در آبان
1335 در نشریٌه مردم شناسی تحت عنوان :
مردم شناسی چیست ؟
دکتر صادق رضا زاده شفق
دکتر صادق رضا زاده شفق که سیاستمدار ، دارای دکتری فلسفه ، و از بزرگان صحنه
ی ادبیات فارسی بود « در فروردین ۱۳۲۸ به دعوت کمیسیون حقوق بشر به آمریکا رفت و پس
از اتمام کار کمیسیون با مأموریت از طرف دولت به ایراد سخنرانیهایی راجع به تاریخ و
فرهنگ ایران در دانشگاههای آمریکا پرداخت » ؛ « در سالهای 13331 و 1332 ؟ در دانشگاههای
کلمبیا ، میشیگان و مک گیل ایالات متحد تدریس کرد و با عضویت در گروه فلسفه
دانشکده ادبیات دانشگاه تهران احتمالا" به تدریس ؟ و در هر حال به نگارش
مقاله ای تحت عنوان مرد م شناسی چیست پرداخت که :
اصولا" ترجمه ای از منابع آمریکائی و منحصر به دیدگاه آمریکائی در مردم
شناسی ( انسان شناسی فرهنگی ) می نماید ...؛ و قاعدتا" گرایش سیاسی (1) رضا
زاده به آمریکا نیز بر این انحصار می افزوده است ؛ که می تواند آن را از « ترجمه »
ای توسط یک غیر متخصص مردم شناسی به انحصار در مکتب آمریکائی و گرایش های سیاسی (
که از بزرگترین آفات علوم هستند ) نیز متهم کند .
(1)
در دهه های 1340 و 1350 و نیمه نخست دهه 1360 ، مدٌت یک ربع قرن چهار گرایش در
ادبیات و علوم انسانی و علوم اجتماعی ایران در تقابل با یکدیگر بودند :
-
چپگرائی که از اواخر حکومت قاجاریان وارد شده بود
-
ملٌی گرائیِ طرفداران احمد قوام و تا حدودی محمد مصدق
-
ملٌی گرانمایان طرفدارشاه و آمریکا
-
آنگلوفیل ها
(2)
در زمستان 1346 یا 1347 که گاه نویسنده حاضر به محلٌ « برنامه فرهنگ مردم » می
رفت و در معیٌت آقایان یگانه و شکرریز از محلٌ آنروز برنامه ، وزارت اطلاعات ،
رادیو ایران ، خارج می شد با استاد رضا زاده شفق برخورد کرد که ایشان در پاسخ
سؤالی از نویسنده ، خود را تلویحا" بنیانگذار بحث مردم شناسی در ایران معرفی
می کرد ....